O procesie bolońskim
Mianem Procesu Bolońskiego nazywa się całokształt działań podjętych przez państwa europejskie dążących do restrukturyzacji oraz harmonizacji systemów edukacji w Europie. Proces Boloński zapoczątkowany został 19 czerwca 1999 roku. Wtedy to ministrowie odpowiedzialni za szkolnictwo wyższe z 29 krajów Europy podpisali Deklarację Bolońską.
Głównym celem przyświecającym sygnatariuszom Deklaracji Bolońskiej było utworzenie do 2010 roku Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego (ang. European Higher Education Area), w ramach którego uczestniczące państwa mają za zadanie wypracować czytelne zasady współdziałania w zakresie jakości kształcenia oraz uznawania osiągnięć akademickich.
EOSW został oficjalnie inaugurowany w marcu 2010 roku. Datę tą należy uznać również za oficjalne zakończenie Procesu Bolońskiego. Nie oznacza to jednak że postulaty Procesu nie są już aktualne. Mimo osiągnięcia wielu sukcesów we wdrażaniu reform, wiele pozostało jeszcze do zrobienia, dlatego dalsze działania będą się odbywać w ramach EOSW.
Źródła Procesu Bolońskiego:
- zmiany demograficzne (migracje, starzenie się społeczeństwa);
- nowe technologie informacyjne;
- rosnący nacisk na zmiany jakościowe w edukacji („from teaching to learning”, „from competence to capacity”);
- globalizacja edukacji – potrzeba zwiększenia konkurencyjności europejskiego szkolnictwa wyższego na świecie;
- kształtowanie się europejskiego rynku pracy;
- wzrost roli kształcenia ustawicznego.
Główne kierunki działań w ramach Procesu Bolońskiego to:
- wprowadzenie łatwo czytelnych i porównywalnych stopni (dyplomów) i kwalifikacji absolwentów;
- przyjęcie systemu edukacji opartego na dwóch stopniach: licencjat i magister;
- utworzenie ogólnoeuropejskiego systemy punktów zaliczeniowych pozwalających na przenoszenie osiągnięć (ECTS);
- zintensyfikowanie mobilności absolwentów europejskich szkół wyższych;
- rozwijanie współpracy w zakresie zapewnienia wysokiej jakości kształcenia;
- promocja europejskiego wymiaru edukacji wyższej – utworzenie kierunków o tematyce europejskiej;
- propagowanie i rozwijanie kształcenia ustawicznego;
- usprawnienie komunikacji i współpracy pomiędzy instytucjami szkolnictwa wyższego a studentami;
- promocja Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego na świecie;
- rozwój studiów doktoranckich; ustanowienie trzeciego stopnia w edukacji wyższej, oraz synergia Europejskiego Obszaru szkolnictwa Wyższego i Europejskiego Obszaru Badawczego;
- zapewnienie równego dostępu do szkolnictwa wyższego oraz przygotowanie warunków umożliwiających ukończenie studiów wszystkim studentom bez względu na ich status społeczny i ekonomiczny;
- propagowanie i rozwijanie kształcenia interdyscyplinarnego;
W Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, działa Zespół Ekspertów Bolońskich, powołany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Do zadań Zespołu należy promocja Procesu Bolońskiego oraz wszechstronna pomoc środowiskom akademickim we wdrażaniu jego założeń w systemach kształcenia.
Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego (ang. European Higher Education Area)
EOSW jest wspólną przestrzenią międzypaństwową umożliwiająca szeroką współpracę pomiędzy ośrodkami akademickimi (wymianę studentów, kadry naukowej i doświadczeń) oraz w sferze badań. Współpraca ta ma umożliwić tworzenie i utrzymanie społeczeństw wiedzy i większej integracji państw europejskich.
Podstawowe cele kształcenia wyższego w EOSW:
- przygotowanie absolwentów na potrzeby rynku pracy;
- przygotowanie absolwentów do bycia aktywnymi obywatelami w demokratycznym społeczeństwie;
- rozwój i podtrzymywanie podstaw wiedzy zaawansowanej;
- rozwój osobisty jednostek (studentów, pracowników naukowych).
Cele te mają zostać osiągnięte dzięki wprowadzonym w Procesie Bolońskim narzędziom oraz dalszemu rozwijaniu współpracy pomiędzy państwami uczestniczącymi w EOSW.
Wśród narzędzi Procesu Bolońskiego wprowadzono w Wyższej Szkole Humanistyczno – Ekonomicznej w Brzegu już z sukcesem:
- system punktów ECTS funkcjonujący jako obowiązujący system rozliczania toku studiów;
- system zapewniania jakości kształcenia pozwalający na kontrolę i stałe poprawianie jakości oferowanych zajęć;
- suplement do dyplomu, umożliwiający łatwiejsze rozpoznanie kwalifikacji absolwentów WSHE;
- programy kształcenia ustawicznego poprzez szeroką ofertę studiów podyplomowych;
Realizacja Procesu Bolońskiego w Wyższej Szkole Humanistyczno – Ekonomicznej w Brzegu
- System punktów ECTS funkcjonujący jako obowiązujący system rozliczania toku studiów;
- Liczba punktów ECTS przypisana danemu przedmiotowi odpowiada średniemu nakładowi pracy studenta potrzebnemu do osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia danego przedmiotu. Nakład pracy studenta obejmuje godziny pracy w uczelni przewidziane planem zajęć, indywidualną pracę studenta w uczelni i poza nią, przygotowywanie się do egzaminów i innych form zaliczeń poszczególnych przedmiotów. Warunkiem zaliczenia semestru jest zdobycie 30 punktów ECTS.
- system zapewniania jakości kształcenia pozwalający na kontrolę i stałe poprawianie jakości oferowanych zajęć;
- Opracowany został Wewnętrzny System Zapewnienia Jakości Kształcenia będący kompleksowym systemem procedur ewaluacji treści, środków, warunków, przebiegu i rezultatów kształcenia. Ocenie poddawane są plany i programy kształcenia, kompetencje wykładowców, realizacja planów i programów kształcenia, rezultaty kształcenia oraz poziom satysfakcji studentów z poziomu kształcenia. Sukcesywnie wprowadzane są zmiany w procesie kształcenia, umożliwiające adekwatne dostosowanie oferty edukacyjnej do dynamicznie zmieniających się zapotrzebowań społecznych.
- suplement do dyplomu, umożliwiający łatwiejsze rozpoznanie kwalifikacji absolwentów WSHE;
- Suplement do dyplomu dostarcza obiektywnych i pełnych informacji dla lepszego zrozumienia oraz sprawiedliwego uznania kwalifikacji akademickich i zawodowych w kraju i za granicą oraz umożliwia absolwentom dalszą karierę naukową. Zawiera on informacje o absolwencie (posiadaczu dyplomu), o uczelni i treściach nauczania realizowanych w trakcie studiów, a także osiągniętych wynikach (ocenach i punktach ECTS) i uprawnieniach (kwalifikacjach) absolwenta.
- Polskie dyplomy mogą być uznawane bądź na mocy umów międzynarodowych o uznaniu równoważności dokumentów o wykształceniu, albo też – w przypadku krajów, z którymi takich umów nie podpisano – na podstawie obowiązujących w danym kraju przepisów o uznawalności zagranicznych dyplomów. Uznanie dyplomu leży w kompetencjach poszczególnych państw i nie jest regulowane na szczeblu wspólnotowym, poszczególne państwa określają zasady uznawalności świadectw i dyplomów.
- programy kształcenia ustawicznego poprzez szeroką ofertę studiów podyplomowych, Uniwersytet Trzeciego Wieku (UTW);
- WSHE oferuje bogatą ofertę studiów podyplomowych przeznaczonych dla nauczycieli, pedagogów i wychowawców wszystkich placówek oświatowych, posiadających wykształcenie wyższe (ukończone studia pierwszego (licencjat) lub drugiego stopnia).
- Uniwersytet Trzeciego Wieku jest adresowany do ludzi dorosłych, niekoniecznie „seniorów”, którzy chcą rozszerzyć swoją wiedzę i umiejętności w dziedzinach niezwiązanych z pracą zawodową. Oferowane są wykłady akademickie, nauka języków obcych, gimnastyka oraz wycieczki krajoznawcze.
Studia pierwszego stopnia (licencjackie) realizowane w Wyższej Szkole Humanistyczno – Ekonomicznej w Brzegu umożliwiają po ich skończeniu podjęcie kształcenia na studiach drugiego stopnia (uzupełniające magisterskie) w każdym ośrodku akademickim.
Wielostopniowy system studiów wprowadzony w oparciu o Proces Boloński pozwala na większą mobilność studentów (możliwość podejmowania studiów w różnych uczelniach lub na różnych kierunkach) oraz ułatwia podjęcie pracy po zakończeniu pierwszego cyklu kształcenia (na poziomie licencjackim), a następnie powrót na uczelnię i kontynuację studiów drugiego stopnia (uzupełniające magisterskie) i trzeciego stopnia (studia doktoranckie).
Uczelnia rozważa również podjęcie „kształcenia na odległość”, poddając na razie tę propozycję pod opinię wykładowców i studentów.
„Nauczanie na odległość” jest to metoda prowadzenia procesu dydaktycznego w warunkach, gdy wykładowcy i studenci są od siebie oddaleni (czasem znacznie) i stosują do przekazywania informacji – oprócz tradycyjnych sposobów komunikowania się – również współczesne, bardzo nowoczesne technologie telekomunikacyjne, przesyłając: głos, obraz wideo, komputerowe dane oraz materiały drukowane. Współczesne technologie umożliwiają również bezpośredni kontakt w czasie rzeczywistym pomiędzy wykładowcą a studentem za pomocą audio- lub wideokonferencji niezależnie od odległości jaka ich dzieli.